Wszystko o ciśnieniu krwi. Jak obniżyć ciśnienie? Objawy nadciśnienia tętniczego.

Szacuje się, że ponad 30%-45% Polaków ma zbyt wysokie ciśnienie krwi, a zaledwie 10% z nich jest prawidłowo leczonych. Dlaczego utrzymywanie ciśnienia tętniczego krwi na prawidłowym poziomie jest tak istotne? Jak obniżyć podwyższone ciśnienie krwi? Dowiedz się tego, czytając poniższy artykuł.

Serce jest to układ połączonych ze sobą dwóch przedsionków i dwóch komór. Wyróżniamy dwa układy tętnicze: duży i mały. Duży układ krążenia, obejmuje aortę, tętnice i żyły o różnej wielkości. Jego zadaniem jest rozprowadzenie krwi z lewej komory serca do narządów. Natomiast mały układ krążenia zaczyna się w prawej komorze i przechodzi przez płuca, celem tego przepływu jest wymiana gazowa. Dzięki tym układom możemy mówić o ciśnieniu krwi.

Jak powstaje ciśnienie krwi?

Ciśnienie to składowa siły przypadająca na daną powierzchnię. Ciśnienie krwi to siła z jaką krew napiera na ściany naczyń krwionośnych. Możemy sobie zatem wyobrazić, że im mniejszy przekrój naczynia tym, większe będzie ciśnienie krwi przez nie przepływającej. Zmniejszenie przekroju naczynia może spowodować np: miażdżyca.  Wiemy, że jako prawidłowe ciśnienie tętnicze rozumie się wartość 120/80. 120 odpowiada ciśnieniu skurczowemu, natomiast 80 ciśnieniu rozkurczowemu. Zatem, 120 mmHg to ciśnienie panujące w tętnicy w czasie maksymalnego skurczu komory lewej, chwilę przed rozkurczem. W rozkurczu wartość ciśnienia krwi nie spada do 0. Dzieje się tak, przez to, że naczynia zbudowane są z warstwy mięśniowej. Mięśniówka ma zdolność do kurczenia i rozkurczania się, przez co reguluje wielkość światła naczynia.Warunkuje też opór naczyniowy, stanowiący o plastyczności naczynia.

Co to ciśnienie tętnicze krwi?

Ciśnienie tętnicze krwi jest naciskiem, jaki wywiera wypompowywana z serca krew na ściany naczynia. Może ono wzrastać w przypadku zwiększenia objętości krwi (na przykład w wyniku nadmiernej podaży sodu) lub zmian naczyń tętniczych, przykładowo miażdżycy. Może się zmieniać także w zależności od pory dnia, poziomu nawodnienia, a także stanu ogólnego.

Od czego zależy ciśnienie krwi?

CIśnienie krwi zależy od wartości ciśnienia hydrostatycznego i onkotycznego. Ciśnienie onkotyczne zależy od obecności białek w krążeniu. Wiadomo także, że im dalej od aorty tym ciśnienie będzie niższe. Każdy skurcz serca wywołuje falę tętna. Przy omawianiu od czego zależy średnie ciśnienie tętnicze warto przedstawić następujący wzór:

MAP-średnie ciśnienie tętnicze

CO-pojemność minutowa serca

TPR- opór obwodowy

Pojemność minutowa serca, to objętość krwi przetaczana przez serce w czasie jednej minuty, zależy od częstości akcji serca, na którą wpływa pobudzenie autonomiczne np.: stres. Poza tym na pojemność minutową ma wpływ także: objętość wyrzutowa, zależna od kurczliwości serca i tego ile krwi napływa do komory. To ile krwi napłynie do komory, zależy od tego ile jej krąży, na to może mieć wpływ ogólny stopień nawodnienia organizmu. Opór obwodowy zależy od długości naczynia, lepkości krwi i promienia naczynia, z czego to właśnie promień naczynia odgrywa największą rolę w kształtowaniu oporu obwodowego. Im mniejsza średnica tętniczek tym większy opór obwodowy.

Jak prawidłowo mierzyć ciśnienie krwi?

Klasyczny ciśnieniomierz jest wyposażony w pompkę do wypełniania powietrzem mankietu. Obecnie pacjenci wybierają ciśnieniomierze elektroniczne, głównie ze względu na łatwość w obsłudze. Jest on też wyposażony w instrukcję informującą jak prawidłowo mierzyć ciśnienie. Klasyczny ciśnieniomierz wymagał napompowania mankietu do około 200mmHg, a następnie zwolnienia zaworu przy pompce. Przez stetoskop nasłuchuje się pukania, świadczącego o otwarciu tętnicy, spowodowane jest to napływem krwi o największym ciśnieniu. Wyciszenie w słuchawce stetoskopu oznacza, że krew z przepływu burzliwego powróciła do warstwowego, zatem można odczytać wartość ciśnienia najniższego, czyli około 80

Ciśnienie jaka norma?

Ciśnienie krwi podlega znacznym wahaniom. Jeśli wypijemy dużo wody, ciśnienie krwi wzrośnie. Podobnie będzie w sytuacji stresowej. Jako normę ciśnienia podajemy co prawda wartość 120/80, ale jako prawidłowe ciśnienie uznaje się także wartości ciśnienia skurczowego w zakresie 90-130 mmHg, a rozkurczowego 50-90 mmHg. Normy ciśnienia krwi zmieniają się wraz z wiekiem. U osób w starszych wartości ciśnienia mogą być wyższe. O nadciśnieniu mówimy kiedy wartości przekraczają 140/90 mmHg. U chorych na cukrzycę powinniśmy starać się utrzymywać ciśnienie rozkurczowe poniżej 85 mmHg. U chorych na przewlekłe choroby nerek i takich u których występuje białkomocz ciśnienie skurczowe powinno być utrzymywane poniżej 130 mmHg. U osób starszych zadowalającym jest, gdy osiągniemy wartość ciśnienia rozkurczowego na poziomie 140-150 mmHg. Jeżeli pacjent znajduje się w stanie ogólnym dobrym lekarz prowadzący skupia się na tym by utrzymać ciśnienie poniżej 140 mmHg. 

Normy prawidłowego ciśnienia tętniczego

Ciśnienie skurczowe krwi jest to wartość ciśnienia, którą krew osiąga podczas skurczu mięśnia sercowego i wypompowywania krwi do naczyń, natomiast ciśnienie rozkurczowe to ciśnienie rejestrowane przy relaksacji mięśnia sercowego. Prawidłowe ciśnienie tętnicze krwi osoby dorosłej to ciśnienie niższe niż 140/90 mmHg, natomiast idealną wartością jest 120/80 mmHg. Wartości ciśnienia skurczowego równe lub wyższe od 140 mmHg i ciśnienia rozkurczowego równe 90 lub więcej, świadczą o nadciśnieniu tętniczym. Wyróżnia się trzy stopnie nadciśnienia:

Nadciśnienie tętnicze – przyczyny

Przyczyny zbyt wysokiego ciśnienia krwi dzielimy na:

• Pierwotne, które jest spowodowany czynnikami genetycznymi i środowiskowymi, bez uchwytnej przyczyny w stanie zdrowia chorego;
• Wtórne, spowodowane konkretnymi jednostkami chorobowymi, na przykład chorobą nerek czy zaburzeniami endokrynnymi.

Wtórne nadciśnienie tętnicze może być także spowodowane lekami (glikokortykosteroidy, leki o działaniu cholinergicznym – sympatykomimetyki, niesteroidowe leki zapalne, doustne środki antykoncepcyjne) i substancjami toksycznymi (amfetamina, kokaina, metale ciężkie, alkohol, nikotyna). Nadciśnienie pierwotne występuje w więcej niż 90% przypadków – oznacza to, że w znacznej większości nie można wskazać konkretnej przyczyny, która mogła je wywołać.

Objawy nadciśnienia tętniczego

Łagodne nadciśnienie tętnicze zwykle nie wywołuje żadnych objawów. Jeżeli występują, są bardzo niespecyficzne – mogą występować bóle i zawroty głowy, kołatanie serca, bezsenność, uczucie zmęczenia i potliwość. W miarę postępu choroby mogą pojawiać się dodatkowe dolegliwości, takie jak krwawienia z nosa czy zaburzenia widzenia. Zaawansowane i nieleczone nadciśnienie prowadzi do przerostu lewej komory serca, przyspieszenia rozwoju miażdżycy tętnic (głównie szyjnych, wieńcowych, nerkowych i tętnic kończyn dolnych), udaru mózgu i niewydolności nerek. Dlatego tak istotne jest dbanie o to, aby wartość naszego ciśnienia krwi mieściła się w normie.

Nadciśnienie tętnicze – diagnostyka

Przed rozpoczęciem postępowania diagnostycznego lekarz na początku przeprowadzi z tobą wywiad. Zapyta cię, jak długo trwa twoje nadciśnienie, czy jest stałe czy zmienne, a także czy w rodzinie występowało zbyt wysokie ciśnienie lub inne choroby sercowo-naczyniowe. Dodatkowo spyta cię o przyjmowane leki, ponieważ niektóre mogą wpływać na wartość ciśnienia tętniczego krwi.

Rozpoznanie nadciśnienia stawia się na podstawie średniej wartości kilku pomiarów ciśnienia tętniczego, wykonanych podczas wizyt lekarskich lub przez pacjenta w domu. Dodatkowa diagnostyka ma na celu potwierdzenie rozpoznania nadciśnienia, ustalenie przyczyny (czy to nadciśnienie pierwotne czy wtórne), a także ocenę ryzyka rozwoju innych chorób układu sercowo-naczyniowego oraz powikłań w narządach. Oprócz pomiaru ciśnienia krwi istotne są badania laboratoryjne, takie jak morfologia, stężenie elektrolitów, glukozy, kreatyniny, cholesterolu, HDL, LDL i triglicerydów w surowicy, badanie moczu. Dodatkowo u każdego chorego wykonuje się EKG, a w razie nieprawidłowości w wynikach badań przeprowadza się ocenę dna oka, echokardiografię, USG tętnic szyjnych i jamy brzusznej, a w niektórych przypadkach również obrazowanie mózgu. Wszystkie te badania pozwalają określić przyczynę nadciśnienia (o ile taka istnieje) a także obecność powikłań.

Leczenie nadciśnienia tętniczego – jak zbić ciśnienie?

Jeżeli zdiagnozowano u ciebie nadciśnienie zapewne zastanawiasz się – jak je obniżyć? Otóż na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Terapia nadciśnienia tętniczego różni się w zależności od jego stopnia. Nadciśnienie łagodne, czyli pierwszego stopnia, leczy się za pomocą zmiany stylu życia – zdrowego odżywiania – zalecana jest dieta śródziemnomorska, ograniczenia spożycia soli oraz zwiększenia aktywności fizycznej. Celem jest również zmniejszenie masy ciała, a także ograniczenie spożycia alkoholu i palenia tytoniu.

W przypadku bardziej zaawansowanego nadciśnienia, to jest drugiego i trzeciego stopnia, oprócz zmiany stylu życia stosuje się leczenie farmakologiczne. Do głównych grup leków, stosowanych w terapii nadciśnienia, należą środki moczopędne (diuretyki tiazydowe), beta-blokery (np. propranolol), blokery kanału wapniowego (np. amlodypina, nifedypina), ACE inhibitory (np. kaptopryl) i blokery receptora angiotensynowego (np. losartan). Początkowo stosuje się połączenie dwóch leków, a jeżeli taka kombinacja nie przyniesie rezultatów, dołącza się trzeci lek o działaniu wspomagającym.

W trakcie leczenia oraz po unormowaniu nadciśnienia warto jest regularnie monitorować ciśnienie tętnicze. Na tydzień przed wizytą w gabinecie lekarskim dokonuj codziennego pomiaru ciśnienia tętniczego, aby lekarz mógł ocenić skuteczność leczenia. Pamiętaj także, że leki na nadciśnienie działają jedynie objawowo i przyjmuje się przewlekle – po unormowaniu wartości ciśnienia tętniczego nie przerywaj terapii.

Co zrobić gdy ciśnienie krwi jest za wysokie?

Wysokie ciśnienie krwi nie zawsze oznacza konieczność stosowania farmakoterapii. Oczywiście cały plan leczenia należy skonsultować z lekarzem prowadzącym i to on określi co zrobić, żeby ciśnienie tętnicze wróciło do prawidłowych wartości. Zdarza, się, że pacjentom zaleca się zmianę stylu życia, polegającą na modyfikacji diety (wzbogacenie jej w warzywa, owoce i unikanie tłuszczów) i zwiększeniu wysiłku fizycznego. Pomocne okazuje się rzucenie palenia i pilnowanie prawidłowej wartości BMI, to jest poniżej 25.

Syndrom ,,białego fartucha” a prawidłowe ciśnienie krwi

Zdarza się, że ciśnienie krwi zwiększa się bezpośrednio przed pomiarem. Czasami pacjent ma prawidłowe ciśnienie jeśli mierzy je w domu, a gdy przyjdzie na pomiar do przychodni lub szpitala ciśnienie zaczyna odbiegać od normy. Przyczyną może być reakcja układu współczulnego na widok lekarza lub pielęgniarki, która wywołuje stres u pacjenta.

Ciśnieniomierze można zakupić poprzez sklep medyczny Kredos - duży wybór, niskie ceny, szybka wysyłka.