Prawidłowe oddychanie to podstawa funkcjonowania każdego żywego organizmu. Wszelkie zaburzenia ze strony układu oddechowego powinny nas zmobilizować do ustalenia ich przyczyny. Czy niezbędne będzie sięgnięcie po koncentrator tlenu? Jak działa i kiedy się przydaje?

Objawy takie jak bezdech senny, spłycenie oddechu, kaszel czy duszności (czyli uczucie braku tchu), to powody do niepokoju. Prawidłowa diagnoza pozwoli na wykluczenie lub potwierdzenie chorób czy dysfunkcji układu oddechowego lub układu krążenia, oraz na wdrożenie odpowiedniej terapii. Coraz częściej spotykamy się z sytuacją, w której niezbędnym elementem wyposażenia staje się koncentrator tlenu.

 

Do czego służy koncentrator tlenu?

Koncentrator tlenu mówiąc najprościej służy do ułatwiania procesu oddychania. Wszystkie osoby u których stwierdzone są choroby związane z niewydolnością oddechową (w postaci przewlekłej czy ostrej), astmą (w tym oskrzelową), chorobami nowotworowymi płuc lub ich włóknieniem czy mukowiscydozą poddawane są tlenoterapii, aby potrzeby tlenowe organizmu zostały zaspokojone. Chorzy bowiem oddychając samodzielnie nie są w stanie dostarczyć do organizmu odpowiedniej ilości tlenu. Rolę tę przejmuje koncentrator tlenu, ponieważ jest urządzeniem, które służy do poprawienia wydolności oddechowej osoby z niego korzystającej oraz do podawania powietrza ze zwiększoną zawartością tlenu o stężeniu oscylującym w granicach 90%. W obecnej sytuacji gro osób po przejściu Covid-19 odczuwa dyskomfort w postaci duszności, czy też braku możliwości zaczerpnięcia pełnego oddechu. Koncentrator może być pomocny zarówno osobom u których zakażenie Covid-19 przebiegało łagodnie, jak również osobom u których po przebytym ciężkim zakażeniu koronawirusem doszło do istotnego uszkodzenia płuc i trwałej niewydolności oddechowej. Poza tym, że koncentrator tlenu ułatwia oddychanie i wspomaga osoby ze schorzeniami układu oddechowego, jest również dobrze znany w środowisku sportowców. Koncentrator tlenu nasyca powietrze tlenem, dlatego też sportowcy, którzy wymagają regeneracji po zawodach, lub są w trakcie przygotowań do wzięcia udziału w imprezie sportowej i ich wysiłek fizyczny znacznie się zwiększa, sięgają po niego w celu dotlenienia organizmu.

 

Zasada działania koncentratora tlenu

Jak działa koncentrator tlenu? Zasada działania koncentratora nie jest skomplikowana. Koncentrator jest urządzeniem, które po uruchomieniu w sposób ciągły wchłania powietrze z otoczenia, dzięki czemu może pracować przez całą dobę. Jest to ogromna zaleta koncentratorów, ponieważ w przeciwieństwie do butli tlenowych, które po zużyciu tlenu należy ponownie napełnić w specjalistycznym punkcie, są bezproblemowe w obsłudze. Chory nie musi martwić się o ilość tlenu jak w przypadku butli, ponieważ jego ilość jest stała przez cały czas użytkowania urządzenia.  Koncentrator tlenu po wchłonięciu powietrza, które składa się z gazów – azotu (78%), tlenu (21%) i innych (1%), filtruje je i spręża, a następnie przepuszcza je przez specjalne sito, zwane sitem molekularnym. Zadaniem sita jest pochłonięcie azotu. Dzięki temu zabiegowi azot zostaje usunięty na zewnątrz aparatu, a oczyszczony tlen zostaje podany pacjentowi. Mówimy wówczas o tzw. tlenie medycznym, ponieważ proporcja składu powietrza, które przeszło przez koncentrator ulega diametralnej zmianie. Tlen stanowi około 90% składu powietrza, a pozostałe gazy około 10%.  Koncentrator tlenowy, w zależności od ustawionego przepływu, jest w stanie dostarczać od 0,5 l do 5 l powietrza na minutę. Co więcej, koncentrator wyposażony w nawilżacz, dodatkowo nawilża powietrze. Zamontowanie nawilżacza z wodą destylowaną, jest wręcz zalecane przy długotrwałym korzystaniu z koncentratora tlenu, aby nie dopuścić do wysuszenia dróg oddechowych.

 

Wybór koncentratora – na co zwrócić uwagę?

Wybór koncentratora tlenu ma znaczenie szczególnie w przypadku osób u których tlenoterapia ma charakter domowy. W przypadku pacjentów z niewydolnością oddechową którzy są hospitalizowani, oczywistym jest, że korzystają z koncentratorów stacjonarnych. Do domowej terapii tlenem może jednak wybrać, poza stacjonarnym koncentratorem, również koncentrator przenośny. Na co zwrócić uwagę wybierając koncentrator? Szczególną uwagę należy zwrócić na wielkość koncentratora oraz na głośność pracy. Z uwagi na to, że koncentrator pracuje głównie w nocy, kiedy wszyscy domownicy śpią, hałas pracującego koncentratora nie powinien przekraczać 60 dB. Jednocześnie należy kierować się komfortem i wygodą osoby używającej koncentratora. Jeśli chory jest na tyle sprawny, by poruszać się samodzielnie po swoim pokoju, koncentrator stacjonarny powinien być niewielki. Ułatwi to przemieszczanie się z nim między pomieszczeniami po których porusza się chory. Jeżeli chory wymagający tlenoterapii nie potrzebuje jej w wymiarze kilkunastu godzin na dobę, można wybrać przenośny koncentrator tlenu. Wówczas w czasie wyboru odpowiedniego koncentratora główną rolę i główny wyznacznik stanowi waga urządzenia. Im lżejsze urządzenie tym lepiej dla pacjenta. Osoby aktywne zawodowo korzystające z koncentratora zwracają również uwagę na dostępne torby i etui w których koncentratory są przenoszone, na żywotność baterii i akumulatorów oraz na możliwość zasilania z gniazda zapalniczki w pojeździe lub z gniazdka sieciowego w pociągu. Przenośny koncentrator pozwala na odzyskanie swobody i samodzielności w codziennym życiu.

 

Kiedy i jak długo stosować koncentrator tlenu?

Koncentrator tlenu stosowany jest w szpitalach, domach opieki jak również w domu, w przypadku, kiedy pacjent nie radzi sobie z oddychaniem. Każde zaburzenie sygnalizowane przez układ oddechowy powinno być skonsultowane z lekarzem, w celu ustalenia jego przyczyny. W przypadku osób cierpiących na przewlekłe choroby układu oddechowego stosowanie koncentratora tlenu jest niezbędne i zalecane przez lekarzy pulmonologów. To przede wszystkim lekarz podejmuje decyzję o włączeniu tlenoterapii. Choroby, które wymuszają użycie koncentratorów tlenu, w celu poprawy jakości życia chorych to przede wszystkim astma oskrzelowa, mukowiscydoza czy przewlekłe obturacyjne zapalenie płuc (POChP). Koncentratory używane są również w leczeniu takich schorzeń jak rak płuc, włóknienie płuc czy choroby układu krążenia, którym towarzyszy niewydolność oddechowa. Niektóre osoby chore na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc czy choroby nowotworowe muszą korzystać z koncentratora od 12 do 17 godzin na dobę. W większości przypadków minimalny czas natleniania wynosi 12 godzin na dobę, a dawka wyjściowa to 2 litry tlenu na minutę, przy możliwości jej zwiększenia o 0,5 – 1 litra. Zdarza się, że podawanie tlenu konieczne jest przez 24 godziny dziennie, bez jakichkolwiek przerw.

Osoby zdrowe, aktywne które również korzystają z dobrodziejstw koncentratorów, robią to zgodnie z wytycznymi otrzymanymi od medyków. W ich przypadku tlenoterapia ma na celu poprawę funkcjonowania organizmu oraz jego wzmocnienie. Biorąc pod uwagę warunki klimatyczne i ilość smogu w powietrzu, tlenoterapia stosowana jest również w celu zminimalizowania skutków wdychania zanieczyszczonego powietrza przez dostarczenie czystego tlenu. Wiele ośrodków odnowy biologicznej również sięga po koncentratory tlenu, ponieważ tlenoterapia spowalnia m.in. proces starzenia. Jeżeli zdarza się, że odczuwamy chroniczne zmęczenie, czy mamy problemy z koncentracją, koncentrator może okazać się zbawienny. Dotlenienie organizmu winno być zawsze omówione z lekarzem. Jak ze wszystkim, także w stosowaniu koncentratorów w przypadku osób zdrowych należy zachować umiar. Zbyt długi czas używania koncentratora może wywołać niepożądane objawy, takie jak szum w głowie oraz ból głowy, dlatego tak ważne jest, aby używać ich po konsultacji z lekarzem, a nie decydować się na samodzielne przyjmowanie tlenu.